Avrupa Sayıştayı’ndan Çarpıcı Rapor: AB Bütçesinde ‘Yaygın ve Önemli’ Harcama Hatalar

AVRUPA SAYIŞTAYI’NDAN AB BÜTÇESİNE SERT ELEŞTİRİ: HATA ORANI KRİZ DÖNEMİNDEN BU YANA ZİRVEDE

Avrupa Sayıştayı (European Court of Auditors – ECA), Avrupa Birliği (AB) harcamalarındaki hata oranlarının mali krizden bu yana en yüksek seviyeye çıktığını belirtti. Sayıştay’ın Perşembe günü yayımladığı rapora göre, geçen yıl AB’nin 240 milyar euroluk bütçesinde tespit edilen hata oranı yüzde 5,6’ya yükseldi. Bu oran, son yıllarda görülen en yüksek seviyeyi işaret ediyor ve Brüksel’in pandemi döneminde yaptığı borçlanmaların geri ödeme sürecinde karşı karşıya kalacağı zorluklara dikkat çekiyor.

“ÜYE DEVLETLER PARA KOVALARINI KAPMAK İÇİN ACELE ETTİ”

Raporda, üye devletlerin AB bütçesinden belirli zaman diliminde kullanılmak üzere sağlanan fonları çekme konusunda aceleci davrandıkları ve bunun bütçede büyük hatalara yol açtığı ifade edildi. Avrupa Sayıştayı, bu durumun AB’nin bütçe performansında beşinci kez üst üste olumsuz görüş bildirilmesine neden olduğunu belirterek, “resmi bir kırmızı kart” anlamına geldiğini vurguladı. Sayıştay Başkanı Tony Murphy, raporun ön sözünde, “AB bütçesindeki hata oranının bu seviyeye çıkması endişe verici” dedi.

UYUM HARCAMALARINDAKİ HATALAR YÜZDE 9,3’E FIRLADI

Sayıştay raporunda, AB bütçesinde en büyük hata kaynağının, bloğun en yoksul bölgelerine yönelik uyum harcamaları olduğu belirtildi. Özellikle bu harcamalar, fonların sona erdiği bir dönemde 2021’de yüzde 3,6 iken, 2022’de yüzde 9,3’e yükseldi. Denetçiler, uyum harcamalarının, pandemi döneminden kalma Kurtarma ve Dayanıklılık Tesisi (RRF) ile çakıştığını ve bu durumun fonların uygunsuz projelere yönlendirilmesinde etkili olduğunu ifade etti.

“HARCANACAK ÇOK PARA VARDI AMA ÇÖZÜM BU DEĞİLDİ”

Tony Murphy, 2023 yılı bütçesiyle ilgili yaptığı açıklamalarda, toplamda 239 milyar euro’luk ödeme ve 543 milyar euro’luk ödenmemiş taahhütlerin öngörüldüğünü belirterek, “harcanacak çok para vardı, ancak sadece üye devletlere kova kova para vermek ideal bir çözüm değildi” ifadelerini kullandı. Murphy, RRF’nin hesap verebilirlik ve izlenebilirlik açısından sorunlar taşıdığını belirtti ve bu mekanizmanın denetlenmesinin zorluğuna dikkat çekti. Yapılan incelemeler sonucunda, RRF ödemelerinin üçte birinin uygunsuz olduğunun tespit edilmesi üzerine bu program için “sarı kart” yani nitelikli görüş sunuldu.

PANDEMİ DÖNEMİ BORÇLANMALARININ GERİ ÖDEMESİ BELİRSİZ

Rapora göre, Yeni Nesil AB olarak bilinen pandemi dönemi ortak borçlanma programı, AB’yi Avrupa’nın en büyük borç verenlerinden biri haline getirdi. Ancak bu borçlanmaların büyük bir kısmı henüz geri ödenmiş değil ve 460 milyar euro’luk borcun nasıl geri ödeneceği konusunda net bir plan bulunmuyor. Murphy, mevcut AB bütçesinin tükenmesi halinde borç ödemeleri için kademeli bir mekanizmanın devreye gireceğini belirtti. Ancak artan faiz oranlarının bütçeye büyük yük getirdiğini vurgulayan Murphy, “Başka bir kaynak bulunmadıkça, diğer önceliklerden feragat etmek zorunda kalacağız” dedi. Ayrıca, bu yükün gelecekteki AB vatandaşlarına kalacağına dikkat çekti.

YENİ GELİR KAYNAKLARI ARAYIŞI ÇIKMAZA GİRDİ

AB’nin yeni gelir kaynaklarına yönelik önerileri ise henüz olumlu sonuç vermedi. Üye devletler, Brüksel’in çevreyi kirletenlere ve şirket karlarına yönelik vergilendirme planlarına şüpheyle yaklaşıyor. Bu durum, AB’nin pandemi sonrası toparlanma sürecindeki mali sıkışıklığını daha da derinleştiriyor ve bloğun uzun vadeli mali sürdürülebilirliği konusunda endişelere neden oluyor.

HESAPLAR DOĞRU AMA HATALAR DOLANDIRICILIĞA YOL AÇIYOR MU?

Sayıştay, AB’nin 2023 hesaplarının genel olarak doğru ve adil bir tablo sunduğunu kabul etti, ancak bütçedeki hataların dolandırıcılık ya da israf anlamına gelmediğini de vurguladı. Yine de, 2023 yılında AB’nin dolandırıcılıkla mücadele birimi OLAF’a bildirilen vaka sayısında artış gözlendi. OLAF’a rapor edilen vaka sayısı bir önceki yıl 12 iken, 2023’te 20’ye çıktı.

AVRUPA KOMİSYONU’NDAN CEVAP: “KRİZLERİN ETKİSİ HESABA KATILMALI”

Avrupa Komisyonu, ECA’nın raporuna ilişkin açıklama yaparak, Sayıştay’ın “değerli içgörüler sunduğunu” belirtti. Komisyon, görev süresi boyunca yaşanan benzeri görülmemiş krizlerin bütçe hataları üzerindeki etkisine dikkat çekti ve “iyileştirmelerin gerekli olduğunu kabul ediyoruz” ifadelerine yer verdi. Ancak, Komisyon ve Sayıştay arasındaki metodoloji farklılıklarının hata oranları hesaplamasında etkili olduğu vurgulandı. Komisyon sözcüsü, “Her yıl ve her program için hata oranını yüzde 2’nin altında tutmaya yönelik güçlü bir güvence modelimiz var” diyerek, RRF programının mevcut düzenlemelere bağlı kalarak yönetileceğini açıkladı.